Στις 24 Ιουνίου του 1374, στο Άαχεν της Γερμανίας, οι κάτοικοι της πόλης άρχισαν να χορεύουν. Μέχρι να πεθάνουν. Οι κάτοικοι της πόλης, εν μέσω παραισθήσεων, άρχισαν να πηδούν και να συσπώνται ανεξέλεγκτα μέχρι να καταρρεύσουν από εξάντληση. Οι εικόνες, αποτυπώθηκαν σε πίνακες του Πίτερ Μπρίγκελ του Νεότερου…
Η χορεομανία ήταν λοιπόν ένα φυσιοκοινωνιολογικό… φαινόμενο της εποχής. Παρατηρήθηκε στην βόρεια και κεντρική Ευρώπη κυρίως μεταξύ του 14ου και του 17ου αιώνα. Ομάδες ανθρώπων, οι οποίες μερικές φορές αριθμούσαν έως και χιλιάδες άτομα, ξαφνικά άρχιζαν να χορεύουν με αλλοπρόσαλλο τρόπο. Έως την κατάρρευσή τους από εξάντληση. Ή ακόμα και… θάνατο. Το φαινόμενο αυτό έμεινε επίσης γνωστό ως χορευτική μανία, χορός του Αγίου Βίτου ή χορός του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή. Οι άγιοι που αναφέρονται, θεωρήθηκαν πως έστειλαν τον χορό ως κατάρα στο αμαρτωλό ποίμνιο. Στην Ιταλία, ο χορός του θανάτου, έγινε γνωστό ως ταραντισμός.
Τα αίτια της χορεομανίας δεν έγιναν ποτέ πλήρως κατανοητά, ενώ οι όποιες θεραπείες βασίζονταν σε εικασίες. Μια από τις προσπάθειες κατευνασμού του φαινομένου ήταν η τοποθέτηση μουσικών δίπλα από τους ανθρώπους που χόρευαν, ώστε να μετριάσουν τις συνέπειες της μανίας. Η τακτική αυτή όμως, συχνά, έκανε πολλαπλή ζημιά καθώς ενθάρρυνε περισσότερους από το κοινό να συμμετέχουν στον χορό.
Ακραία Περιγραφή
Μεταφερόμαστε στη wikipedia: Το φαινόμενο γενικά εμφανίζονταν κατά την διάρκεια δύσκολων περιόδων διαβίωσης, και με χιλιάδες ανθρώπων να χορεύουν ταυτόχρονα για ώρες, ημέρες, εβδομάδες, ακόμα και… μήνες. Οι χορευτές περιγράφονταν πως βρίσκονταν σε κατάσταση ημιαναισθησίας, χωρίς να έχουν έλεγχο του σώματος τους. Αναφέρεται πως μέσα στο πλήθος των διαφορετικών ανθρώπων κάποιοι χόρευαν γυμνοί, έκαναν απρεπείς χειρονομίες, ενώ κάποιοι επιδίδονταν και σε σεξουαλική δραστηριότητα. Άλλοι πάλι συμπεριφέρονταν σαν ζώα και χοροπηδούσαν.
Κάποιοι χόρευαν έως τη στιγμή που έσπαζαν τα πλευρά τους και ακολουθούσε ο θάνατος τους. Ο ανεξέλεγκτος αυτός χορός συνοδευόταν από τις κραυγές, γέλιο, ή κλάμα των συμμετεχόντων. Υπάρχει επίσης η αναφορά πως μερικές φορές υπήρχε βίαια αντίδραση των χορευτών προς τους παρατηρητές τους αν δεν συμμετείχαν επίσης στον χορό. Αναφέρεται πως δεν είχαν αντίληψη του κόκκινου χρώματος, ή πως γινόταν βίαιοι όταν έβλεπαν κόκκινο χρώμα.
Αξιοσημείωτες περιπτώσεις…
Το 1278 σε γέφυρα επί του ποταμού Μεύση στην βορειοδυτική Γερμανία σημειώθηκε περιστατικό όπου 200 άτομα χόρευαν πάνω σε γέφυρα. Και προκάλεσαν την κατάρρευση της. Πολλοί από τους επιζώντες νοσηλεύτηκαν σε κοντινό παρεκκλήσι το οποίο ήταν αφιερωμένο στον Άγιο Βίτο.
Η πρώτη μεγάλης έκτασης έξαρση του φαινομένου συνέβη μεταξύ του 1373 και 1374, με πολλαπλά συμβάντα σε Αγγλία, Γερμανία, και Ολλανδία. Στις 24 Ιουνίου του 1374, το φαινόμενο εμφανίστηκε σε ευρεία έκταση ξεκινώντας από το Άαχεν. Κατόπιν εξαπλώθηκε στην Κολωνία, Φλάνδρα, Φραγκονία, Αινώ, Μετς, Στρασβούργο, Τόνγκερεν, Ουτρέχτη, καθώς και σε περιοχές της Ιταλίας και του Λουξεμβούργου. Το 1418, επέστρεψε στο Στρασβούργο. Το φαινόμενο πιθανώς προκλήθηκε από την εξάντληση των κατοίκων που έκαναν νηστεία την περίοδο εκείνη. Ακολούθησε το 1428, στο Σαφχάουζεν, όπου ένας μοναχός χόρεψε μέχρι θανάτου.
Τον Ιούλιο του 1518 σημειώθηκε μια άλλη μεγάλης έκτασης εμφάνιση του φαινομένου στο Στρασβούργο κατά την επιδημία χορού του 1518. Ξεκίνησε όταν μια γυναίκα ξεκίνησε να χορεύει στον δρόμο. Τέσσερις ημέρες έπειτα την ακολούθησαν άλλοι 33 στον χορό. Μέσα σε ένα μήνα, ο συνολικός αριθμός των ατόμων έφτασε τους 400. Πολλοί από αυτούς πέθαναν από καρδιακή προσβολή.
Ταραντισμός
Στην Ιταλία ένα παρόμοιο φαινόμενο ήταν ο ταραντισμός, όπου τα θύματα έπεφταν σε επιληπτική υστερία μετά από δάγκωμα ταραντούλας ή σκορπιού. Η πρώτη έξαρση του φαινομένου σημειώθηκε τον 13ο αιώνα και το μόνο γνωστό αντίδοτο ήταν να χορέψει ο ασθενής υπό της ήχους μιας συγκεκριμένης μελωδίας έτσι ώστε να διαχωριστεί το δηλητήριο από το αίμα. Το φαινόμενο αυτό παρουσιάζονταν μόνο κατά τους θερινούς μήνες, και με παρόμοιο τρόπο με τον χορεομανία έτσι και στην περίπτωση του ταραντισμού οι άνθρωποι ξεκινούσαν τον χορό όταν δαγκώνονταν ή είχαν την εντύπωση πως δαγκώθηκαν από κάποια αράχνη ή σκορπιό με συνέπεια να παρασύρονται και άλλοι υπό τον φόβο των δαγκωμάτων αυτών. Ο παραδοσιακός ιταλικός χορός της ταραντέλα θεωρούνταν πως γιάτρευε τα θύματα, τουλάχιστον προσωρινά.
Επεξηγήσεις
Υπάρχουν πολλές υποθέσεις που έχουν γίνει για την επεξήγηση του φαινομένου, και εξακολουθεί να παραμένει αδιευκρίνιστο το κατά πόσο ήταν πραγματική ασθένεια ή κοινωνιολογικό φαινόμενο.
Μια από τις εξέχουσες θεωρίες είναι πως οι ασθενείς είχαν υποστεί δηλητηρίαση από ερυσίβη, μύκητα ο οποίος εμφανίζεται σε ορισμένα δημητριακά, με την ασθένεια που προέκυπτε κατά την κατανάλωση του γνωστή ως φωτιά του Αγίου Αντωνίου κατά τον Μεσαίωνα, ή εργοτισμός στην σύγχρονη ορολογία. Παρότι ο εργοτισμός μπορεί να προκαλέσει ψευδαισθήσεις και σπασμούς, δεν μπορεί να εξηγήσει πλήρως όλα τα φαινόμενα που παρατηρούνταν κατά την χορεομανία, και το ίδιο ισχύει και για τις υποθέσεις της εγκεφαλίτιδας, επιληψίας, και τύφου.
Υπάρχουν και διαφορετικές εκτιμήσεις όπου θεωρείται πως ο χορός ήταν φυσική εκδήλωση που εκδηλώθηκε ως αποτέλεσμα της γενικευμένης ανησυχίας και έντασης που υπήρχε την περίοδο αυτή από τις διάφορες φυσικές καταστροφής της εποχής, όπως διάφορες άλλες επιδημίες και πλημμύρες, και πως αποτελούσε μέθοδο εκδίωξης των συναισθημάτων αυτών και προσπάθεια γαλήνης, με αποτέλεσμα μερικές φορές οι συμμετέχοντες να έρχονται σε έκσταση και να βλέπουν οράματα. Άλλα υφίσταται και εκτίμηση πως η όλη υπόθεση ήταν σκηνοθετημένη και η συμπεριφορά εκτιμήθηκε ως παράξενη καθώς ήταν ασυνήθιστη, ή πως οι χοροί ήταν το έργο θρησκευτικών αιρέσεων που αναπαρήγαγαν αρχαίους ελληνικούς και ρωμαϊκούς τελετουργικούς χορούς υπό το πρόσχημα ασθένειας και μη ελέγχου του σώματος. Η πιο κοινή περιγραφή μεταξύ των πηγών φαίνεται να είναι πως αποτελούσε σύμπτωμα μαζικής υστερίας.