Γράφει: Γιάννης Αγγελής
Από μικρός θυμάμαι τον εαυτό μου, να βιώνει ένα τεράστιο ψυχαναγκασμό για την έννοια της πατρίδας.
Στις εθνικές επετείους του σχολείου όφειλα να κολλάω σημαιάκια στην αίθουσα τελετών, ενώ κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής μου θητείας έπρεπε να παρελαύνω αντρίκια και να κάθομαι προσοχή, ακούγοντας τον εθνικό ύμνο. Η πατρίδα έμοιαζε το απόλυτο ιδανικό. Ένα θέσφατο που όποιος το αμφισβητούσε, θα καιγόταν στα καζάνια της κόλασης. Ένα καταπληκτικό ανάχωμα για να στερεώσεις την θεωρία σου και την επαγγελματική σου πορεία.
Αναρωτιέμαι πόσο ουσιαστικό ιδανικό είναι το έθνος και η πατρίδα. Όλοι αυτοί που διαρρηγνύουν τα ιμάτια τους, για το πάθος τους προς την πατρίδα, έχουν σκεφτεί πόσο σχετικά είναι όλα αυτά; Η επιλογή της θρησκείας ή της πατρίδας που συνήθως την οριοθετούν οι άλλοι για σένα, πριν ακόμα γεννηθείς, είναι σα τη μπίλια στη ρουλέτα. Όπου τύχει να πέσει και αυτομάτως είσαι καταδικασμένος σε όλη σου τη ζωή, να ακολουθείς μια συγκεκριμένη πορεία. Εάν παραδείγματος χάρη είχαμε γεννηθεί στην Τουρκία, θα είχαμε άλλη θρησκεία και διαφορετική αντίληψη για την ιστορία.
Δε γίνεται σε αυτό το σημείο, να μην αναλύσουμε το θέμα της ελληνικότητας. Είναι άρρηκτα συνδεδεμένο εξάλλου με όσα έχουμε αναφέρει μέχρι στιγμής. Η σπουδαία ελληνικότητα ή το τρομερό ελληνικό κύτταρο που προβάλλεται κατά κόρον από τηλεοπτικές εκπομπές μέχρι προσωπικές συζητήσεις. Υπάρχει όντως σπουδαία ελληνικότητα και ελληνικό κύτταρο που περνάνε αβίαστα από τη μια γενιά στην άλλη; Μήπως είναι στο αίμα μας που το διαπερνάνε βελόνες, για να μοιράζεται σε όλους τους κατοίκους της χώρας; Φυσικά και δεν ισχύει τίποτα από όλα αυτά. Ελληνικότητα σημαίνει σπουδή, αισθητική, αξιακά πρότυπα που ξεπροβάλλουν στους αιώνες, ενώνοντας το χθες με το σήμερα, δημιουργώντας την επόμενη μέρα. Η ελληνικότητα για να κερδηθεί θέλει παιδεία και έναν ανελέητο αγώνα, αυτογνωσίας, εμβάθυνσης και απόρριψης των υποτιθέμενων κεκτημένων.
Είμαι βέβαιος πως πολλοί θα σκεφτούν πως θα είναι καλύτερο, να αποδομήσουμε κάθε έννοια της πατρίδας. Να είμαστε δηλαδή αιωρούμενοι σε κάτι άχρονο, απροσδιόριστο δίχως σημείο αναφοράς. Σα να φυτρώσαμε σε αυτή τη γη χωρίς να έχουμε αλληλεπιδράσει με τίποτα. Δε συμφωνώ ούτε με αυτή την άποψη. Άνθρωπος δίχως πατρίδα είναι χαμένος. Άνθρωπος εγκλωβισμένος στις προσταγές του οποιοδήποτε έθνους και πατρίδας, είναι απλά τυφλωμένος.
Ίσως τελικά το νόημα της ζωής να βρίσκεται στην υπέρβαση των ορίων και των τυποποιημένων αξιών. Ένα άνοιγμα στο “έξω” κόσμο που μας περιμένει να τον ανακαλύψουμε. Για να γίνουμε όμως μέρος ενός παγκόσμιου γίγνεσθαι, δε πρέπει να ξεχνάμε το εξής: Πρέπει να κατανοήσουμε σε βάθος την ελληνικότητα μας που απαρτίζεται από την τέχνη, την ιστορία, τη γλώσσα. Να γίνουμε κυρίαρχοι του εαυτού μας, αποφεύγοντας σάπια ιδανικά που πλασάρονται από την κυρίαρχη ιδεολογία. Ο δρόμος θα είναι σίγουρα μακρύς και δύσκολος. Έτσι όμως δεν ήταν πάντα. Το πραγματικό πάντα κόστιζε, αλλά στο τέλος ευτυχώς ευεργετούσε.